Intro
“Als ik vroeger de kans had gehad, dan was ik…”
Herkenbaar? Veel ouders willen hun kinderen behoeden voor dezelfde gemiste kansen of fouten. Het komt voort uit liefde: je gunt je puber meer dan jij ooit hebt gehad. Maar soms voelt je kind ondertussen de druk van een script dat niet het hunne is.
Kinderen zijn geen acteurs in een remake van jouw leven. Ze zijn de hoofdrolspelers in hun eigen film. Jij mag in de aftiteling, misschien een cameo spelen, maar het verhaal is van hen.
Herkenning
Misschien herken je dit soort situaties.
Je stuurt je puber richting een sport die jij vroeger zelf had willen doen, maar nooit hebt gedurfd.
Je zegt: “Ik had zo graag dat ik…” en je hoopt dat zij het nu oppakken.
Je voelt teleurstelling wanneer ze een route kiezen die je zelf nooit voor ogen had.
Of je merkt dat je éxtra trots bent als ze precies in jouw voetsporen stappen.
Op het eerste gezicht lijkt het onschuldig. Je motiveert, stimuleert, geeft richting. Maar als je eerlijk kijkt, zie je dat er iets schuurt. Want jouw kind krijgt de hoofdrol in een film die niet hun eigen verhaal vertelt.
En pubers voelen dat feilloos aan. Ze hebben een radar voor authenticiteit en pikken de kleinste signalen op. Als jouw trots meer zegt over jouw verleden dan over hun heden, merken ze dat.
Inzicht
Projecties zijn bijna altijd geboren uit liefde en angst.
Liefde, omdat je gunt wat jij hebt gemist. Je wilt dat ze kansen grijpen, dromen najagen, succes behalen.
Angst, omdat je niet wilt dat ze struikelen zoals jij. Je probeert ze te behoeden voor pijn, teleurstelling of spijt.
Maar precies daardoor maak je hun leven minder vrij. In plaats van regisseur van hun eigen film, worden ze acteur in jouw reprise. Hun autonomie verdwijnt, jouw verwachtingen vullen het scherm.
Wat dit met een puber doet
Pubers zoeken juist in deze levensfase hun eigen identiteit. Hun brein is volop bezig met vragen als: Wie ben ik? Wat wil ik? Waar hoor ik bij? Als jij hun keuzes inkleurt met jouw dromen en angsten, leren ze minder goed vertrouwen op hun eigen kompas.
Gevolgen die je kunt zien:
- Een puber die alles doet om jou trots te maken, maar zichzelf verliest.
- Een puber die zich juist extra afzet, omdat jouw film hun stikt.
- Een puber die besluiteloos wordt, omdat ze bang zijn om het verkeerde script te kiezen.
Wat ze nodig hebben, is een ouder die naast hen in de bioscoopstoel zit. Een ouder die lacht, klapt, popcorn doorgeeft en zegt: Ik ben benieuwd hoe jouw verhaal loopt.
Waarom dit zo moeilijk is voor ouders
Het is bijna natuurlijk om je eigen dromen door te geven. Je hebt ervaring, je ziet patronen en je denkt: ik weet hoe dit afloopt. Maar jouw leven is niet hun leven. Hun verhaal kent andere personages, andere kansen, andere obstakels.
Daarnaast speelt er nog iets. Als je puber slaagt of faalt, voelt dat vaak persoonlijk. Hun keuzes raken jouw trots. Hun fouten raken jouw angsten. Het maakt opvoeden soms tot een emotionele achtbaan.
De kunst is om het script uit handen te geven, terwijl je wel betrokken blijft. Je hoeft geen regisseur te zijn om een betekenisvolle rol te spelen. Soms is een cameo genoeg.
Quick wins – zes stappen om hun film terug te geven
1. Check je taal.
Luister eens kritisch naar jezelf. Hoe vaak zeg je: “Dat had ik vroeger ook graag gedaan”? Daarmee schuif je onbewust jouw verhaal in hun handen. Probeer taal te gebruiken die hun perspectief centraal zet: “Wat zou jij willen proberen?”
2. Stel vragen in plaats van adviezen te geven.
Een simpele: “Waar word jij enthousiast van?” opent meer deuren dan: “Dit zou goed bij je passen.” Pubers voelen zich gezien wanneer hun eigen verlangens leidend zijn.
3. Laat verschil bestaan.
Misschien kies jij altijd voor zekerheid, en kiest je puber voor avontuur. Of andersom. Hun keuzes hoeven niet jouw keuzes te zijn. Verschillen zijn geen bedreiging, maar kansen voor groei.
4. Vier hun plotwendingen.
Misschien verandert je puber drie keer van richting. Misschien kiezen ze een pad dat jij niet begrijpt. Zie het als een filmgenre dat je zelf niet zou kijken, maar waar je toch van kan genieten omdat zíj schitteren.
5. Deel je eigen verhaal eerlijk, maar kort.
Het is prima om te zeggen: “Ik had die kans niet, en dat vond ik jammer.” Maar maak er geen script van. Vertel je verhaal als achtergrond, niet als leidraad.
6. Bied veiligheid in plaats van regie.
Jouw rol is de veilige basis. Jij hoeft hun keuzes niet te regisseren. Jij bent degene die applaudisseert, opvangt als het misgaat, en blijft zitten als de zaal donker wordt.
Extra voorbeelden uit de praktijk
Een moeder die altijd ballerina had willen worden, schreef haar dochter in voor dansles. Haar dochter hield het een jaar vol en stapte toen over naar voetbal. Pas toen de moeder besefte dat haar eigen droom meespeelde, kon ze opgelucht applaudisseren vanaf de zijlijn van het voetbalveld.
Een vader die spijt had dat hij nooit gestudeerd had, pushte zijn zoon richting universiteit. Zijn zoon wilde eigenlijk een vak leren. Toen de vader losliet, bloeide de jongen op in een leerwerktraject.
Een ouder die zijn dochter een tussenjaar in het buitenland adviseerde, kreeg terug: “Ik wil gewoon meteen studeren.” Door dat te respecteren, gaf hij haar vertrouwen. Het werd geen reprise van zijn gemiste kans, maar een première van haar eigen pad.
Conclusie
Je puber is geen figurant in jouw film. Ze zijn de hoofdrolspeler in hun eigen script.
Loslaten betekent niet dat je verdwijnt. Het betekent dat je van regisseur naar supporter gaat. Je bent niet langer degene die aanwijzingen roept, maar degene die applaudisseert als ze hun eerste stap zetten. Hun leven is geen reprise van het jouwe. Het is een première, compleet met bloopers, onverwachte wendingen en muziek die jij misschien niet eens leuk vindt.
En dat is precies de magie van ouderschap: leren genieten van een film die jij niet hebt geschreven, maar waar je wel met liefde naar mag kijken.
Wil jij leren hoe je verwachtingen loslaat en écht de regisseursstoel teruggeeft? Lees ons e-book Verbinden met je puber (€9,99). Of volg Puberproof Samen Slim (groepstraject, €349) en ontdek samen met andere ouders hoe je applaus geeft in plaats van aanwijzingen.